Ochrona pracownika tymczasowego – co mówi prawo pracy?

Czym jest praca tymczasowa?

Zgodnie z ustawą o zatrudnieniu pracowników tymczasowych z dnia 9 lipca 2003 r., praca tymczasowa to wykonywanie pracy na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy, ale na podstawie umowy o pracę zawartej z agencją pracy tymczasowej. Jest to szczególna forma zatrudnienia regulowana przez prawo pracy, które określa prawa i obowiązki zarówno pracownika, jak i pracodawcy użytkownika oraz agencji pracy tymczasowej.

W praktyce oznacza to, że pracownik tymczasowy ma dwóch „pracodawców”:

• agencję pracy tymczasowej – to z nią podpisuje umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną,
• pracodawcę – to u niego faktycznie wykonuje obowiązki, pod jego nadzorem i w jego miejscu pracy.

Taki trójstronny układ rodzi konieczność szczególnych regulacji, aby prawa pracownika były należycie chronione.

Podstawowe prawa pracownika tymczasowego

Równe traktowanie w zatrudnieniu

Zgodnie z art. 15 ustawy, pracownik tymczasowy nie może być traktowany mniej korzystnie niż pracownicy zatrudnieni bezpośrednio przez pracodawcę użytkownika na podobnych stanowiskach. Obejmuje to:

• wysokość wynagrodzenia,
• warunki pracy,
• dostęp do szkoleń,
• bezpieczeństwo i higienę pracy.

W praktyce oznacza to, że pracownik tymczasowy wykonujący np. pracę magazyniera musi otrzymywać co najmniej takie samo wynagrodzenie i warunki zatrudnienia jak inni magazynierzy zatrudnieni w danej firmie.

Limit czasu pracy tymczasowej

Praca tymczasowa nie może być stosowana bez ograniczeń. Ustawodawca wprowadził maksymalny okres wykonywania pracy tymczasowej u jednego pracodawcy użytkownika – 18 miesięcy w ciągu 36 kolejnych miesięcy. Ma to zapobiegać sytuacji, w której pracodawcy „omijają” przepisy kodeksowe, zatrudniając latami w oparciu o umowy tymczasowe.

Wynagrodzenie, składki i urlop

Pracownik tymczasowy ma prawo do wynagrodzenia wypłacanego przez agencję, a jego wysokość nie może być niższa od wynagrodzenia pracowników zatrudnionych bezpośrednio na takim samym stanowisku.

Warto w tym miejscu podkreślić, że umowa o pracę tymczasową a składki ZUS to kwestia jednoznacznie uregulowana – agencja pracy tymczasowej odprowadza wszystkie obowiązkowe składki (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe, zdrowotne) tak jak w przypadku standardowej umowy o pracę. Dzięki temu pracownik tymczasowy ma prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, np. zasiłku chorobowego czy macierzyńskiego.

Pracownik tymczasowy ma również prawo do urlopu wypoczynkowego, przy czym jego wymiar jest proporcjonalny do okresu zatrudnienia. Zgodnie z art. 17 ustawy, pracownikowi tymczasowemu przysługuje 2 dni urlopu za każdy miesiąc pozostawania w dyspozycji jednego pracodawcy użytkownika.

Umowa o pracę tymczasową a ciąża

Szczególna ochrona przysługuje kobietom w ciąży. Jeżeli pracownica tymczasowa jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę i zajdzie w ciążę, wówczas zastosowanie mają przepisy Kodeksu pracy. Jeśli umowa miałaby się rozwiązać po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega ona przedłużeniu do dnia porodu – zgodnie z art. 177 § 3 Kodeksu pracy.

W praktyce oznacza to, że umowa o pracę tymczasową a ciąża nie różni się od ochrony kobiet zatrudnionych na tradycyjnych umowach. Pracownica ma prawo do świadczeń z ZUS, urlopu macierzyńskiego oraz ochrony przed zwolnieniem.

Obowiązki pracodawcy użytkownika i agencji pracy tymczasowej

System pracy tymczasowej jest złożony, dlatego ustawodawca rozdzielił obowiązki pomiędzy dwie strony.

Obowiązki agencji pracy tymczasowej:

• zawarcie umowy o pracę lub cywilnoprawnej z pracownikiem,
• wypłata wynagrodzenia,
• odprowadzanie składek ZUS i podatku,
• udzielanie urlopu wypoczynkowego,
• zapewnienie badań lekarskich i szkoleń BHP (chyba że inaczej ustalono z pracodawcą użytkownikiem).

Obowiązki pracodawcy użytkownika:

• zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
• prowadzenie ewidencji czasu pracy,
• równe traktowanie pracownika tymczasowego,
• udostępnienie szkoleń i zasobów niezbędnych do pracy,
• informowanie o wolnych etatach i możliwości podjęcia stałego zatrudnienia.

Ograniczenia w korzystaniu z pracowników tymczasowych

Nie w każdej sytuacji można zatrudnić pracownika tymczasowego. Zgodnie z ustawą:

• nie wolno powierzać im pracy szczególnie niebezpiecznej,
• nie wolno zastępować nimi pracowników biorących udział w strajku,
• nie wolno zatrudniać na stanowiskach, które były wcześniej zajmowane przez pracowników zwolnionych z przyczyn niedotyczących pracownika (np. redukcja etatów) – przez okres 3 miesięcy od rozwiązania umowy.

Ochrona socjalna i praktyczne problemy

W praktyce największym problemem pracowników tymczasowych jest poczucie braku stabilności zatrudnienia. Mimo ustawowej ochrony, często spotykają się oni z:

• krótkimi umowami przedłużanymi co miesiąc,
• ograniczonym dostępem do świadczeń pozapłacowych (np. pakietów medycznych czy kart sportowych),
• trudnościami w uzyskaniu kredytu ze względu na brak stałej umowy.

Dlatego kluczowe jest egzekwowanie równego traktowania i korzystanie z możliwości skarg do Państwowej Inspekcji Pracy w razie naruszeń.

Sankcje za naruszenie praw pracownika tymczasowego

Agencja lub pracodawca użytkownik, którzy naruszają przepisy ustawy, mogą ponieść poważne konsekwencje. Przykładowo:

• naruszenie przepisów o czasie pracy tymczasowej podlega karze grzywny od 1 000 do 30 000 zł,
• brak równego traktowania może skutkować roszczeniem o odszkodowanie,
• naruszenie zasad BHP – odpowiedzialnością wykroczeniową i cywilną za szkody na zdrowiu pracownika.

Podsumowanie

Praca tymczasowa jest legalną i coraz popularniejszą formą zatrudnienia w Polsce, ale nie może oznaczać braku ochrony prawnej. Pracownik tymczasowy korzysta z szeregu uprawnień przewidzianych zarówno w ustawie o zatrudnieniu pracowników tymczasowych, jak i w Kodeksie pracy.

Najważniejsze prawa to:

• równe traktowanie,
• prawo do wynagrodzenia, składek i urlopu,
• ograniczenie maksymalnego okresu zatrudnienia tymczasowego,
• szczególna ochrona kobiet w ciąży.

Zarówno agencje pracy tymczasowej, jak i pracodawcy użytkownicy muszą pamiętać o swoich obowiązkach, ponieważ naruszenie przepisów wiąże się z ryzykiem poważnych sankcji finansowych i reputacyjnych.

Nie wiesz, czy Twoja firma może skorzystać z pracowników tymczasowych? Masz wątpliwości, jak zgodnie z prawem zatrudniać przez agencję pracy tymczasowej? Skontaktuj się z nami telefonicznie pod numerem +48 609 778 918 – doświadczony radca prawny z Wrocławia doradzi, jakie rozwiązanie będzie najlepsze dla Twojej firmy, wyjaśni obowiązki pracodawcy użytkownika i agencji oraz zadba o to, aby zatrudnienie było zgodne z przepisami.