Rozwód i alimenty – przesłanki winy

Rozwód i alimenty – przesłanki winy – orzecznictwo oraz przydatne informacje

Dziś parę przydatnych informacji o postępowaniu w sprawie o rozwód i alimenty. Do naszej Kancelarii zwraca się wielu klientów prosząc o pomoc w tym trudnym, nierzadko wyczerpującym psychicznie czasie. Dlatego też wyjaśnimy, jakie są warunki uzyskania wyroku rozwodowego, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii winy rozkładu pożycia. Przybliżymy również temat alimentów.

Przesłanką orzeczenia rozwodu jest trwały i zupełny rozkład pożycia. Ma to miejsce w sytuacji, kiedy między małżonkami ustały więzi psychiczne, fizyczne oraz gospodarcze.

Wyrok rozwodowy może nastąpić:

1. Bez orzekania o winie, na zgodny wniosek stron,
2. Z orzeczeniem winy jednego z małżonków,
3. Z orzeczeniem winy obu stron.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia. Chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Zazwyczaj postępowanie z orzekaniem o winie, jest długotrwałe i dość trudne dla stron, wymaga zgromadzenia materiału dowodowego, przesłuchania często wielu świadków.

Dowody przedstawione w postępowaniu mogą być rożnego rodzaju, m. in: dokumenty, rachunki, dokumentacja medyczna (np. zaświadczenia lekarskie, obdukcja), nagrania audio, smsy, zeznania świadków, notatki z interwencji policji.

Rozwód i alimenty – jakie są konsekwencje orzeczenia o winie jednego z małżonków?

Przede wszystkim ma to wpływ na obowiązek alimentacyjny małżonka winnego.

Art. 60 [Obowiązek alimentacyjny]

• § 1. Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.
• § 2. Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.
• § 3. Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.

W pierwszym przypadku (§1) mamy do czynienia z sytuacją, kiedy małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego znajduje się w niedostatku.

W drugim przypadku (§2) wystarczające jest istotne pogorszenie sytuacji majątkowej małżonka niewinnego. Może on wtedy żądać, aby małżonek wyłącznie winny przyczyniał się do zaspokajania potrzeb majątkowych. Nie ma tu konieczności pozostawania w niedostatku, tak jak w przypadku poprzedzającym.

Czy wina w rozkładzie pożycia ma wpływ na podział majątku? Co do zasady nie.

Poniżej przykładowe, przydatne tezy z orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz sądów apelacyjnych. Przykłady dotyczą przyczyn zawinienia małżonków oraz sposobów rozstrzygania o winie oraz alimentów po ustaniu małżeństwa.

Uzależnienie alkoholowe jako przesłanka rozwodu
„Przy uzależnieniu od alkoholu ważną rolę w dochodzeniu do trzeźwego życia odgrywa pomoc osób najbliższych dla alkoholika, a wśród nich szczególnie drugiego małżonka (art. 23 KRO). Ze względu na drastyczność zachowywania się małżonka uzależnionego od alkoholu, nie można – na płaszczyźnie prawa i konkretnych okoliczności sprawy – wymagać od drugiego małżonka dalszego pożycia z nim, jeżeli sprzeciwia się temu dobro rodziny, a w szczególności dobro małoletnich dzieci stron.” (Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 9 listopada 2001 r. I CKN 438/00)

Różnica charakterów małżonków a wina w rozkładzie pożycia małżeńskiego
„Sama różnica charakterów stron nie może stanowić o winie w rozkładzie pożycia małżeńskiego, jeżeli nie objawia się w agresywnym, lekceważącym czy poniżającym drugiego małżonka zachowaniu.” (Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 21 maja 1999 r. III CKN 512/98)

Podstawy do przyjęcia współwiny rozkładu pożycia małżeńskiego
„Zachowania polegające na urządzaniu awantur, obrzucaniu małżonka wyzwiskami, upublicznianiu pogłosek i pomówień o jego intymnych kontaktach z inną kobietą w miejscu pracy i wśród znajomych stanowią wystarczające usprawiedliwienie dla przyjęcia współwiny rozkładu pożycia małżeńskiego.„ (Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 8 czerwca 2000 r. V CKN 59/00)

Orzeczenie rozwodu z winy stron; względne pojęcie niedostatku
1. Orzeczenie rozwodu z winy obu stron oznacza, że nie można rozróżnić winy większej i winy mniejszej. Małżonek, który zawinił jedną z wielu (kilku) przyczyn rozkładu pożycia, musi być uznany za współwinnego, chociażby drugi małżonek dopuścił się wielu i to cięższych przewinień. Niedopuszczalna jest bowiem kompensata wzajemnych przewinień.
2. Niedostatek stanowiący podstawę zasądzenia alimentów na rzecz rozwiedzionego małżonka (art. 60 § 1 KRO) ma charakter względny, stąd małżonek domagający się alimentów winien w pełni wykorzystać wszystkie możliwości w celu uzyskania dochodów niezbędnych do zaspokojenia usprawiedliwionych własnych potrzeb. (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 10 lutego 2004 r.I ACa 1422/03)

Wina rozkładu pożycia małżeńskiego – odmowa współżycia fizycznego przez małżonkę maltretowaną przez mężaOdmowa współżycia fizycznego przez małżonkę, nad którą mąż się znęcał, nie stanowi zawinionej przez nią przesłanki rozkładu pożycia małżeńskiego (art. 57 § 1 KRO). ( Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku – I Wydział Cywilny z dnia 20 maja 2009 r. I ACa 368/09)

Okoliczności świadczące o znacznym pogorszeniu sytuacji małżonki spowodowanej rozwiązaniem małżeństwa stron
Podział ról w małżeństwie, w ramach których żona zajmowała się wychowaniem i codzienną troską o dziecko, a mąż pracując zawodowo, miał dostarczać środków utrzymania dla rodziny – w sytuacji kiedy niepracująca żona na skutek rozwodu zostaje tych środków pozbawiona i musi sama zabiegać o ich pozyskiwanie, stanowi o znacznym pogorszeniu jej sytuacji spowodowanej rozwiązaniem małżeństwa. (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie – I Wydział Cywilny z dnia 18 marca 2015 r.
I ACa 5/15)

Zachęcamy do kontaktu! Jako radcy prawni Wrocław, okolice i online  zajmujemy się sprawami związanymi z postępowaniem o rozwód i alimenty.