Sankcja Kredytu Darmowego – błędy w umowach kredytowych

Jak wspomnieliśmy w poprzednim artykule: Sankcja Kredytu Darmowego – zeruj raty!, sankcja kredytu darmowego to potężne narzędzie ochrony konsumenta. Nie jest ona jednak dostępna w każdej sytuacji. Aby móc z niej skorzystać, w umowie kredytowej muszą wystąpić konkretne błędy lub braki – czyli błędy w umowie kredytowej – precyzyjnie wskazane przez ustawodawcę w artykule 45 ust. 1 Ustawy o kredycie konsumenckim. Poznanie tego katalogu naruszeń jest kluczowe, aby móc ocenić, czy w Państwa przypadku istnieje podstawa do ubiegania się o spłatę kredytu bez odsetek i kosztów. Przyjrzyjmy się zatem bliżej, jakie uchybienia kredytodawcy uruchamiają sankcję kredytu darmowego.

Błąd nr 1: Niewłaściwa forma umowy kredytowej

Podstawowym wymogiem jest odpowiednia forma zawarcia umowy. Ustawa (Art. 29 ust. 1) nakazuje, aby umowa o kredyt konsumencki była zawarta na piśmie lub na innym tzw. trwałym nośniku. Trwały nośnik to materiał lub narzędzie umożliwiające konsumentowi przechowywanie informacji w sposób zapewniający dostęp do nich w przyszłości przez odpowiedni czas, a także pozwalający na odtworzenie zapisanych informacji w niezmienionej postaci (np. plik PDF przesłany mailem, dokument papierowy, płyta CD). Jeżeli kredytodawca nie dochował tego wymogu – na przykład umowa została zawarta ustnie, albo przekazano ją w sposób nietrwały (np. tylko link do strony internetowej, która może ulec zmianie) – stanowi to naruszenie dające podstawę do skorzystania z sankcji kredytu darmowego. Chodzi tu o zapewnienie konsumentowi realnej możliwości zapoznania się z warunkami i ich weryfikacji w przyszłości.

Błąd nr 2: Braki lub błędy w treści umowy kredytowej

Błędy w umowie kredytowej to zdecydowanie najczęstsza kategoria naruszeń prowadzących do sankcji kredytu darmowego. Artykuł 30 ust. 1 ustawy wymienia szereg kluczowych informacji, które obowiązkowo muszą znaleźć się w każdej umowie o kredyt konsumencki. Pominięcie którejkolwiek z informacji wymienionych w punktach wskazanych przez art. 45 ust. 1 (czyli pkt 1-8, 10, 11, 14-17 art. 30 ust. 1) stanowi podstawę do zastosowania sankcji.

Kluczowe informacje, których nie może zabraknąć lub które muszą być poprawne:

• Dane identyfikacyjne: Imię, nazwisko i adres konsumenta oraz nazwa (firma) i adres (siedziba) kredytodawcy i ewentualnego pośrednika kredytowego. Choć pominięcie tych danych jest naruszeniem, w praktyce bywa oceniane jako mniej istotne, chyba że uniemożliwia identyfikację stron.
• Rodzaj kredytu i czas trwania umowy: Czy jest to pożyczka, kredyt ratalny, limit w koncie; czy umowa jest na czas określony czy nieokreślony.
• Całkowita kwota kredytu: Kwota faktycznie udostępniona konsumentowi.
• Terminy i sposób wypłaty kredytu: Kiedy i w jaki sposób pieniądze trafią do konsumenta.
• Stopa oprocentowania kredytu: Zarówno nominalna stopa procentowa, jak i warunki jej ewentualnej zmiany oraz okresy, w których obowiązuje.
• Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO): Kluczowy wskaźnik pokazujący całkowity koszt kredytu w ujęciu rocznym, wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jego obliczenia. Błędne obliczenie lub pominięcie RRSO to jedno z najpoważniejszych naruszeń.
• Inne koszty: Wszelkie prowizje, opłaty, marże, koszty usług dodatkowych (np. ubezpieczeń, jeśli ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu na oferowanych warunkach), które konsument musi ponieść w związku z umową.
• Zasady i terminy spłaty kredytu: Liczba, wysokość oraz terminy płatności poszczególnych rat.
• Informacje o kosztach zaległości: Stopa oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty za brak terminowej spłaty.
• Informacje o prawie do odstąpienia od umowy: Termin, sposób realizacji tego prawa, wzór oświadczenia o odstąpieniu, obowiązki stron po odstąpieniu (w tym obowiązek zwrotu odsetek za okres od wypłaty do odstąpienia i ich dzienna kwota).
• Informacje o prawie do wcześniejszej spłaty: Prawo konsumenta do spłaty całości lub części kredytu przed terminem oraz ewentualne prawo kredytodawcy do prowizji za wcześniejszą spłatę i sposób jej ustalania.
• Informacje o zabezpieczeniach i ubezpieczeniach: Sposób zabezpieczenia spłaty kredytu (jeśli dotyczy) oraz informacje o wymaganych ubezpieczeniach.

Pominięcie którejkolwiek z tych informacji (wymienionych w art. 45 ust. 1) lub podanie ich w sposób nieprawidłowy, niepełny czy wprowadzający w błąd, może skutkować możliwością zastosowania sankcji kredytu darmowego. Choć komentarze prawne wskazują, że znaczenie poszczególnych braków może być różne, ustawa traktuje je co do zasady równo jako podstawę do sankcji.

Błąd nr 3: Nieprawidłowości w szczególnych typach umów kredytowych

Ustawa o kredycie konsumenckim zawiera również dodatkowe wymogi informacyjne dla niektórych specyficznych rodzajów umów. Naruszenie tych szczególnych obowiązków (określonych w art. 31-33 ustawy) również zostało objęte sankcją kredytu darmowego. Dotyczy to między innymi:

• Umów o kredyt wiązany lub w formie odroczonej płatności (np. zakup towaru na raty): Umowa musi dodatkowo zawierać opis towaru lub usługi oraz ich cenę.
• Umów o kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym (tzw. kredyt odnawialny, debet): Muszą one określać m.in. limit kredytu, całkowity koszt, opłaty i warunki ich zmiany.
• Umów przewidujących odroczenie płatności istniejącego zadłużenia (restrukturyzacja): Dla nich również przewidziano specyficzny, choć ograniczony, zakres wymaganych informacji.

Błąd nr 4: Zastrzeżenie nadmiernych kosztów pozaodsetkowych

Polskie prawo wprowadza również ograniczenia dotyczące maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu (takich jak prowizje, opłaty przygotowawcze, koszty ubezpieczeń itp.), które kredytodawca może nałożyć na konsumenta. Limity te określone są w artykułach 33a oraz 36a-36c Ustawy o kredycie konsumenckim. Co bardzo istotne, zastrzeżenie w umowie kosztów przekraczających te ustawowe pułapy również stanowi naruszenie wymienione w art. 45 ust. 1 ustawy! Oznacza to, że jeśli kredytodawca zażądał od konsumenta zapłaty kosztów wyższych niż dozwolone prawem, może to być podstawą do skorzystania z sankcji kredytu darmowego, a nie tylko do obniżenia tych kosztów do dopuszczalnego poziomu (choć mechanizm obniżenia działa niezależnie).

Co jeszcze warto wiedzieć o naruszeniach?

• Wystarczy jedno naruszenie: Nie musi ich być kilka. Stwierdzenie chociażby jednego uchybienia spośród wymienionych w art. 45 ust. 1 jest wystarczającą podstawą do skorzystania z sankcji kredytu darmowego.
• Wina kredytodawcy jest nieistotna: Sankcja ma charakter obiektywny. Nie trzeba udowadniać, że kredytodawca działał celowo czy dopuścił się rażącego niedbalstwa. Liczy się sam fakt naruszenia przepisu.

Podsumowanie

Jak widać, katalog potencjalnych błędów i uchybień, które mogą skutkować zastosowaniem sankcji kredytu darmowego, jest dość szeroki. Obejmuje on zarówno kwestie formalne (forma umowy), merytoryczne (treść umowy i wymagane informacje), jak i materialne (wysokość kosztów). Właśnie dlatego tak ważna jest dokładna analiza posiadanej umowy kredytowej – to na tym etapie można wychwycić typowe błędy w umowie kredytowej, które otwierają drogę do zastosowania sankcji. Błędy w umowach kredytowych zdarzają się częściej, niż mogłoby się wydawać, dlatego warto wiedzieć, na co zwrócić uwagę i – w razie wątpliwości – skonsultować się z prawnikiem.

Jeśli podejrzewają Państwo, że Wasza umowa może zawierać któreś z opisanych naruszeń to zapraszamy do kontaktu. Można się z nami skontaktować mailowo: m.sygula@mskancelaria.com, telefonicznie pod numerem: +48 609 778 918. Nasz zespół radców prawnych z Wrocławia posiada duże doświadczenie w analizie umów kredytowych i dochodzeniu roszczeń wynikających z błędów w umowach kredytowych, w tym tych prowadzących do sankcji kredytu darmowego.